Τσέζαρε Παβέζε: Κοπέλες Μόνες, Εκδόσεις Κέδρος
από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου
Το 1935 συνελλήφθη για αντιφασιστική δράση, ως μέλος του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, κι εξορίστηκε στη Μπρανκαλεόνε της Καλαβρίας. Το 1950 του απονεμήθηκε το μεγαλύτερο λογοτεχνικό βραβείο της χώρας του, το βραβείο Στρέγκα, ενώ το 1950 αυτοκτονεί στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου. Πιθανότατα οι λόγοι να ήταν απογοήτευση και μοναξιά, ίσως όμως και απογοήτευση ερωτική ή ακόμα χειρότερα, ιδεολογική...
Ο Τσέζαρε Παβέζε, γεννήθηκε μία χρονιά μετά τον επίσης σπουδαίο Ιταλό λογοτέχνη, Alberto Moravia. Η γραφή τους έχει απίστευτες ομοιότητες όπως και τα ζητήματα με τα οποία καταπιάνονται. ¨Όπως και ο Moravia στους 'Αδιάφορους', ο Παβέζε, προβληματίζεται γύρω από τον ξεπεσμό και την έλλειψη ιδανικών μίας κοινωνίας, στην οποία οι φασίζουσες αντιλήψεις, συνιστούν το υπέδαφος πάνω στο οποίο πρόκειται να στηριχτεί τα μετέπειτα χρόνια, το τέρας του ολοκληρωτισμού. Σε αντίθεση όμως με το Moravia, ο Παβέζε, θίγει και ένα ακόμα σημαντικό ζήτημα. Αυτό της γυναικείας χειραφέτησης, μέσα στο πλαίσιο μιας βαθιά πατριαρχικής μεσογειακής κοινωνίας.
Η Κλέλια επιστρέφει μετά από πολλά χρόνια στο Τουρίνο, στο οποίο γεννήθηκε και το εγκατέλειψε ακολουθώντας την πρώτη της αγάπη. Τώρα πια επιστρέφει συνειδητοποιημένη, ξέροντας τί αξίζουν τα φλέρτ, μπορεί να διαλέγει χωρίς να δεσμεύεται. Σιγά σιγά, αρχίζει να συγχρωτίζεται με άτομα της πλούσιας κοινωνίας, τα οποία πασχίζουν να διασκεδάσουν την πλήξη τους.Η έντονη γεύση της ηθικής παρακμής, αυτής που μας μεταφέρει ο συγγραφέας, δεν έχει σε καμία περίπτωση να κάνει με την ελευθεριότητα των ηθών. Αντιθέτως η παρακμή, προκύπτει σαν αποτέλεσμα της απουσίας νοήματος στη ζωή νέων ατόμων, για τα οποία το αλκοόλ έχει ζωτική σημασία στην ανιαρή καθημερινότητά τους. Παντού γύρω από τους ήρωες του Παβέζε, διακρίνεται μία αόριστη επίκληση των χαρακτήρων για σωτηρία. Οι ήρωες καταπτοημένοι από τις επιδερμικές σχέσεις που ζουν, δεν ξέρουν και οι ίδιοι που να αποτανθούν, για να καλύψουν τα δυσαναπλήρωτα κενά τους.
Βρισκόμαστε χρονολογικά, κάποια έτη πριν από το Β' ΠΠ, όταν η ιταλική κοινωνία έχει ήδη βγει από τον πρώτο μεγάλο πόλεμο. Πρόκειται σύντομα, να έρθει αντιμέτωπη με τη φασιστική μηχανή του Μουσολίνι (αντίστοιχο πολιτικό σχόλιο για το Μουσολίνι και την ηθική κατάπτωση που οδηγεί με τη σειρά της στο φασισμό, έκανε και ο Moravia στους 'Αδιάφορους'), και οι άνθρωποι νιώθουν μετέωροι, χωρίς ηθικά στηρίγματα, σε μια κοινωνία που μοιάζει με καράβι στη μέση ενός πελάγους φουρτουνιασμένου. Σε αυτό το κοινωνικό κάδρο, μία από τις 'μόνες κοπέλες' , πασχίζοντας να επιφέρει έναν κόσμο πιο ιδανικό, θα οδηγηθεί σε μία ανείπωτη τραγωδία...
Ο Τσέζαρε Παβέζε, συνθέτει διαλόγους ανθρώπων, καθηλωτικά απλούς και ειλικρινείς. Θα μπορούσε να είναι ο πρόδρομος του κινήματος του ιταλικού νεορεαλισμού, έστω και αν στο 'Κοπέλες μόνες', ο κοινωνικός περίγυρος είναι η πλούσια τάξη. Γιατί άσχετα από αυτό, επιμένει εμφατικά, στην κοινωνική και ηθική κατάπτωση, αναφέρεται με αλήθεια στον αγώνα επιβίωσης χαρακτήρων που δεν τους τα έφερε εύκολα η ζωή...
''Τα μεσάνυχτα άκουσα το υπόλοιπο της ιστορίας. Η Μομίνα σταμάτησε στο ξενοδοχείο και μου είπε πως είχαν πλαγιάσει τη Ροζέτα στο κρεβάτι, σπίτι της. Δε φαινόταν καν πεθαμένη. Μόνο ένα φούσκωμα γύρω στα χείλια, σαν να 'κανε πείσματα. Το περίεργο ήταν πως είχε νοικιάσει το ατελιέ ενός ζωγράφου και κουβάλησε εκεί μια πολυθρόνα, τίποτ'άλλο, κι είχε πεθάνει μπρος στο παράθυρο κοιτάζοντας έξω τη Σουπεργκά. Ένα γατί την πρόδωσε. Ήταν μαζί της στην κάμαρα και την άλλη μέρα νιαούριζε και γρατσουνούσε τόσο την πόρτα που κάποιος ήρθε και την άνοιξε.''