Ουίλλιαμ Φώκνερ: Ο αχυρώνας φλέγεται, Εκδόσεις Κίχλη

από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου

Ένα από τα πράγματα που με εντυπωσίασε όταν πρωτοδιάβασα Ουίλλιαμ Φώκνερ, ήταν ο δαιδαλώδης αλλά καλά μελετημένος τρόπος, με τον οποίο παρουσιάζονται και αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους, οι ήρωές του. Μέχρι σήμερα κορυφαία του έργα θεωρώ το 'Φως τον Αύγουστο' , το 'Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ', και τη νουβέλα "Τα κόκκινα φύλλα''.

Γεννημένος το 1897 στον αμερικανικό νότο, ο παγκοσμίου φήμης Ουίλλιαμ Φώκνερ, είναι γνωστός για τον αριστοτεχνικό τρόπο με τον οποίο παρουσιάζει το πλέγμα των ταξικών, φυλετικών και κοινωνικών ανισοτήτων λίγο πριν, κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο, που άλλαξε ριζικά τις ισορροπίες και το θεσμικό υπόβαθρο της αμερικανικής κοινωνίας.   

Η πλοκή του μυθιστορήματος του Φώκνερ στο 'Ο Αχυρώνας φλέγεται', αναπτύσσεται γύρω από το εναγώνιο δίλημμα ενός δεκάχρονου αγοριού, το οποίο αναγκάζεται να επιλέξει ανάμεσα σε ένα βίαιο και αυταρχικό πατέρα και στην επώδυνη χειραφέτηση. Η οικογένεια των Σνόουπς φανερώνεται μέσα από τον αχυρώνα, κυρίως ως αντανάκλαση του κεντρικού ήρωα, που δεν είναι άλλος από το μικρότερο γιο της οικογένειας, το Σάρτυ. 

Αυτή η κλασική ιστορία ενηλικίωσης, αξίζει να σημειωθεί ότι πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Harper's το 1939. Ωστόσο, το μικρής φόρμας έργο, είχε γραφτεί αρχικά ως εισαγωγή στο 'Χωριό', που αποτελούσε μέρος της μυθιστορηματικής τριλογίας των Σνόουπς, που συνεχίστηκε με την 'Πόλη' και τέλος την 'Έπαυλη'. Ωστόσο το διήγημα δε χρησιμοποιήθηκε ποτέ αυτούσιο ως εισαγωγή όπως είχε αρχικά σχεδιαστεί. Ίσως αυτό να είχε να κάνει με το γεγονός ότι στον 'Αχυρώνα', η πλοκή εστιάζει στη συγκρουσιακή σχέση του δεκάχρονου Σάρτυ με τον πατέρα του Άμπνερ, ενώ στα υπόλοιπα έργα της τριλογίας, ο φωκνερικός φακός φωτίζει τις κοινωνικές πτυχές της ανέλιξης των υπόλοιπων μελών της οικογένειας Σνόουπς, που απαρτιζόταν από το μεγαλύτερο αδερφό του Σάρτυ, δύο δίδυμες εξαιρετικά νωθρές και οκνηρές αδελφές, την άβουλη και υποταγμένη μητέρα τους και το σατανικό και κακόβουλο πατέρα, τον Άμπνερ. 

Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι ο Σάρτυ, από τη στιγμή που αρχίζει να νιώθει ότι κατά πάσα πιθανότητα σκότωσε των πατέρα του, - οδηγημένος από το ένστικτο της δικαιοσύνης και της αλήθειας να καταδώσει την εγκληματική ενέργεια στην οποία προβαίνει ο πατέρας του -, δεν εμφανίζεται σε κανένα άλλο έργο της Γιοκναπατάουφα, της ουτοπικής δηλαδή πολιτείας στην οποία λαμβάνουν χώρα τα μυθιστορήματα του Ουίλλιαμ Φώκνερ. Έχοντας καταδώσει τον ίδιο του τον πατέρα στο συνταγματάρχη Σαρτόρις, τον οποίο ο Άμπνερ επιδίωξε να εκδικηθεί με αφορμή το χρηματικό πρόστιμο που του επιβλήθηκε, επειδή λέρωσε ένα χαλί των Σαρτόρις το οποίο είχε αναλάβει να καθαρίσει, ο Σάρτυ δεν έχει λόγο επιστροφής σε μια οικογένεια στην οποία δεν ανήκει πια, την οποία επέλεξε να εγκαταλείψει. Άλλωστε για αυτό το λόγο είναι επώδυνη και η χειραφέτησή του. Γιατί δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής.

Στο 'ο αχυρώνας φλέγεται', τα ταξικά ζητήματα είναι πρόδηλα. Οι Σνόουπς είναι εργάτες φτωχοί, κοινωνικά βρίσκονται στον πάτο του βαρελιού, εξαθλιωμένοι και παρηκμασμένοι, εκπροσωπούν την κατώτερη κοινωνικά και οικονομικά βαθμίδα του προεμφυλιακού αμερικανικού νότου. Ωστόσο, στα υπόλοιπα έργα της τριλογίας του, την 'Πόλη' και την 'Έπαυλη', ο Φώκνερ θα καταδείξει μια τεράστια αλλαγή στην κοινωνική ισορροπία των συνομόσπονδων πολιτειών που είχαν κηρύξει την απόσχισή τους από την Ένωση. Κατά τη διάρκεια του αμερικανικού εμφυλίου και αμέσως μετά, το κοινωνικό σκηνικό άρχισε να αλλάζει ραγδαία. Βασικό ορόσημο αυτής της αλλαγής, ήταν το γεγονός ότι άνθρωποι που νωρίτερα ήταν εξαθλιωμένοι και πάμφτωχοι, κατάφεραν να αποσπάσουν πλούτο και να περιθωριοποιήσουν την αριστοκρατική τάξη του νότου. Ο Φώκνερ, εκδηλώνει ένα φόβο απέναντι στη νέα ανερχόμενη κοινωνική τάξη, γιατί όπως υπογραμμίζει σε διάφορα σημεία μέσα από τον τρόπο που παρουσιάζει τους χαρακτήρες του, επρόκειτο για ανθρώπους χωρίς κανένα ηθικό φραγμό. Η ήδη υπάρχουσα τάξη των ευγενών του νότου, ερμηνεύεται από το συγγραφέα ως άδικη και καταπιεστική, ωστόσο παρουσιάζεται ως έχουσα ένα κώδικα αξιών. 

Είναι συγκλονιστικό άλλωστε ότι πάνω στο αφήγημα αυτό, που αφορά την ανάδυση της νέας αυτής κοινωνικής τάξης που πήρε τα ηνία από τη φυλορροούσα τάξη των αριστοκρατών του νότου, εδράζεται η τόση ομοιότητα του χαρακτήρα του Άμπνερ με τον Τόμας Σάτπεν από το 'Αβεσσαλώμ Αβεσσαλώμ' το άλλο κορυφαίο έργο του συγγραφέα. Όπως και ο Τόμας Σάτπεν έτσι και ο Άμπνερ, ήταν κάποτε φτωχοί και εξαθλιωμένοι, ενώ όταν απέκτησαν εξουσία και χρήμα, δεν υπήρχε κανενός είδους φίλτρο, ηθικός φραγμός ή έστω ένας κώδικας αξιών που θα τους εμπόδιζε από την κατρακύλα στην κόλαση. Γιατί η κατρακύλα για ανθρώπους άξεστους, που έτυχε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους είναι δεδομένη, και επέρχεται σαν τιμωρός, σύμφωνα με τη μοίρα των χαρακτήρων του Φώκνερ...

''...Έπειτα βρέθηκε έξω από το σπίτι τρέχοντας προς το στάβλο. Πάλι η γνώριμη έξη, το προγονικό αίμα που δεν το διάλεξε, που του κληροδοτήθηκε ανεξαρτήτως αν του άρεσε ή όχι και που κυλούσε για αιώνες (ένας θεός ξέρει πού, και τί οργή, τί βία και τί λαγνεία το έτρεφαν) ώσπου να εκβάλει στις φλέβες του. "Μπορώ να συνεχίσω το δρόμο μου και να φύγω" σκέφτηκε. "Μπορώ να τρέξω δίχως σταματημό, να τρέξω και να μη γυρίσω ποτέ να κοιτάξω πίσω, ποτέ να μην τον ξαναδώ. Αλλά δεν γίνεται. Δεν μπορώ''-κρατούσε πλέον το σκουριασμένο μπιτόνι σπεύδοντας προς το σπίτι, κι όπως έτρεχε,το υγρό κυμάτιζε, ύστερα το παιδί έφτασε, ακούγοντας ενώ έμπαινε το κλάμα της μητέρας του στο διπλανό δωμάτιο, κι έδωσε το μπιτόνι στον πατέρα''