Michel Winock: Charles De Gaulle, Εκδόσεις Ποταμός
από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου
Διαβάζοντας το βιβλίο του Γάλλου ιστορικού, Michel Winock, που αναφέρεται στο ιστορικό πρόσωπο του Charles De Gaulle με τον τίτλο 'ένας επαναστάτης στοιχειωμένος από την ιστορία', προσπαθούσα σε όλη τη διάρκεια, να καταλήξω εάν πρόκειται για μία πρόζα με στοιχεία αγιογραφίας ενός ηγέτη, ή εάν βρίσκομαι μπροστά στη φωνή του Γαλλικού λαού, η οποία ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων, αποδέχεται συνολικά το De Gaulle με την έννοια της βεμπεριανής κατηγορικής νομιμοποίησης της εξουσίας, ως χαρισματικό ηγέτη...
Ο De Gaulle, αν και περιγράφεται ως μέγιστος αλαζόνας και εγωπαθής, εμφανίζεται σαν το σωτήρα του Γαλλικού Έθνους, που κατόρθωσε να αλλάξει τη μοίρα της Γαλλίας δύο φορές. Αφενός, εκπροσωπούσε τον απελευθερωτή του γαλλικού κράτους, υμνητή του γαλλικού μεγαλοιδεατισμού, που έσυρε το λαό έξω από το κράτος συνθηκολόγησης του Βισύ και του δωσίλογου Πεταίν. Από την άλλη, υπήρξε εκείνος που το 1958, επισφράγισε την οριστική λήξη του αδιέξοδου πολέμου με την Αλγερία, θέτοντας τέλος στη γαλλική αποικιακή πολιτική.
Ωστόσο, το ερώτημα που δε διατυπώνεται ποτέ από το Γάλλο ιστορικό, παραμένει το ακόλουθο: Αν δεν είχε ποτέ προηγηθεί το κράτος Βισύ, και αν πριν τη συνθηκολόγηση του Πεταίν με τους ναζί, δεν είχε προηγηθεί η αυταρχική κυβέρνηση Νταλαντιέ, εκείνη που με τόσο μελανά χρώματα περιγράφει ο Michael Foessel στο βιβλίο του "Υποτροπή 1938'', θα ήταν σε θέση ο Charles De Gaulle να εμφανιστεί ως σωτήρας του γαλλικού λαού; Μήπως άραγε του δόθηκε αυτό το προνόμιο, εξαιτίας του ολέθριου πολιτικού παρελθόντος που σε σύγκριση με οποιαδήποτε μελλοντική αλλαγή, θα φάνταζε ως μια τεράστια αντίστιξη; το ερώτημα αυτό έχει αναντίρρητα στοιχεία ιστορικού υλισμού. Όπως αναντίρρητα, ο Charles De Gaulle, υπήρξε ένας μεγάλος ηγέτης γιατί κατάφερε να συσπειρώσει αντιθετικές δυνάμεις της χώρας του, που θα μπορούσαν να είχαν εκ νέου κατακερματιστεί και αναλωθεί σε μοιραίους διαξιφισμούς. Το ερώτημα λοιπόν παραμένει, πόσο μεγάλος ηγέτης ήταν;
Και η απάντηση οφείλει να δοθεί ασχέτως της συμπάθειας ή αντιπάθειας που προκαλεί ως πρόσωπο. Κατά την άποψή μου, από μόνο του το γεγονός ότι εκπροσώπησε την πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία, με την πλέον ενισχυμένη εκτελεστική εξουσία, καθώς και η δεξιά πολιτική παρακαταθήκη του, και φυσικά το γεγονός ότι δεν αγαπούσε τη δημοκρατία, αλλά την επέλεξε από λογική και από ανάγκη, γιατί στη συγκυρία εκείνη, 'ήταν ο μόνος πολιτικός δρόμος που θα οδηγούσε τη Γαλλία στην ακμή της', τον καθιστούν μια άκρως αντιπαθητική προσωπικότητα.
Το ότι ο ίδιος ο Charles De Gaulle, υποστήριζε ότι υπήρξε 'δημοκράτης από λογική' (άρα όχι από πεποίθηση), όπως ο ΄πατέρας του δήλωνε ότι ήταν 'φιλομοναρχικός από νοσταλγία', τον καθιστούν αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Και αν λοιπόν, οι πολιτικές συγκυρίες δεν ευνοούσαν κατά την άποψή του μια δεδομένη στιγμή τη δημοκρατία, ως το ιδανικό πολίτευμα που θα οδηγούσε τη Γαλλία στην κατάκτηση της κορυφής που ονειρευόταν για το έθνος του; Θα ήταν και πάλι μια σπουδαία ηγετική μορφή;
Τελικά, και με δεδομένο το γεγονός ότι ο Michel Winock εκφράζει τις απόψεις μιας μεγάλης μερίδας του γαλλικού λαού, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι τα πρόσωπα κρίνονται για τις πράξεις τους μέσα σε συγκεκριμένο ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο και όχι για τις αντιλήψεις τους. Κατά τη γνώμη μου αυτό γίνεται λίγο επισφαλές. Σίγουρα ωστόσο, εφόσον ισχύει μία τέτοια κριτική προσέγγιση των καταστάσεων, είναι χρήσιμο να αποφεύγονται οι ηρωοποιήσεις, που θα μπορούσαν να μας απομακρύνουν από την αλήθεια...
''Από τη στιγμή που μπαίνουν οι ΗΠΑ στον πόλεμο, ο Άγγλος ευθυγραμμίζεται όλο και πειρσσότερο με τις θέσεις του Ρούζβελτ. Όσο για τον πρόεδρο των ΗΠΑ, αντίθετα από τον Τσώρτσιλ, δε συμπάθησε ποτέ τον Ντε Γκώλ, στον οποίο έβλεπε έναν εκκολαπτόμενο δικτάτορα, έναν 'φασίστα'.'