Marguerite Yourcenar: Αλέξης Η χαριστική βολή, εκδόσεις Πατάκη

από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου

Η Margeurite Yourcenar, στην καινούργια αυτή έκδοση, που περιλαμβάνει δύο νουβέλες της μαζί, φέρνει τον αναγνώστη σε επαφή με τους προβληματισμούς της νεότητάς της, μέσα από το πρίσμα των κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών του μεσοπολέμου. Ο "Αλέξης ή αλλιώς η πραγματεία του μάταιου αγώνα", εξιστορεί τον αγώνα απελευθέρωσης ενός ατόμου από την κοινωνική σύμβαση που αναγκάστηκε να υποδύεται, μέσα από μία μακροσκελή επιστολή που παραδίδει στη γυναίκα του την οποία εγκαταλείπει. Η αποκάλυψη των σκέψεών του, η αιματηρή μάχη που δίνει με τη συνείδησή του αλλά και με τις "ηθικές" επιταγές της εποχής του, η κατάπνιξη των ενστίνκτων και των επιθυμιών του, που δε θα γίνονταν σε καμία περίπτωση αποδεκτές, μας φέρνουν σε επαφή με το πρόσωπο της κοινωνικής βίας και των αποτελεσμάτων της. 

Η αγάπη του Αλέξη για το ίδιο φύλο, η ανακάλυψη και αποκάλυψη της ταυτότητας του, τον οδηγούν στην απελευθέρωση, όταν πια αντιλαμβάνεται ότι το τίμημα της σιωπής είναι πολύ πιο επισφαλές από το ρίσκο της μη αποδοχής. Στη δεύτερη νουβέλα τη "χαριστική βολή", η σχέση τριών ανθρώπων, οι οποίοι χωροταξικά βρίσκονται σε ένα απομακρυσμένο θέατρο του πολέμου στις Βαλτικές χώρες, μετατρέπεται σε μία τραγωδία με θριλερικές διαστάσεις, όταν η απόρριψη της Σοφίας από τον Έρικ, τελικά οδηγεί σε μια άνευ προηγουμένου αναμέτρηση με το εγώ του, τα βαθύτερα κίνητρά του, τη διερεύνηση του εαυτού του, που τελικά τον γνωρίζει και τον αναγνωρίζει μόνο όσο πιο πολύ δοκιμάζεται. 

H απόρριψη της Σοφίας από τον Έρικ ωστόσο, δε σημαίνει ότι δεν την έχει ανάγκη. Η σχεδόν ερωτική εξάρτηση ως προς όλες τις εκφάνσεις της έκφρασής του απέναντί της, εκτός από εκείνη που πρακτικά θα τους καθιστούσε ζευγάρι, σχετίζεται σαφώς με την από κοινού μαρτυρία τους, των πιο συγκλονιστικών γεγονότων που έλαβαν χώρα κατά την περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Μία μαρτυρία που εφόσον τη βίωσαν μαζί τους "ένωσε" για πάντα. Τελικά η εξιστόρηση του τέλους μίας εποχής, όταν ο Έρικ 20 χρόνια μετά ξετυλίγει το νήμα της πιο συγκλονιστικής περιόδου της ζωής του, συμπίπτει και με το τέλος της νεότητάς του. 

Μία νεότητα που σημαδεύτηκε από τη σκληρότητα του καιρού του. Το τέλος του Κόνραντ του αγαπημένου του φίλου και της αδελφής του τελευταίου, της Σοφίας, έκλεισαν τον κύκλο μέσα στον οποίο διαμορφώθηκαν και οι τρεις τους. Η περιγραφή των ηθών, της κοινωνικής θέσης, η "αιρετική" για την εποχή αποκάλυψη της ανθρώπινης ψυχής και των μύχιων σκέψεών της, φέρνει στο προσκήνιο, τη σύγκρουση μεταξύ καθολικισμού και προτεσταντισμού και αποκαλύπτει ότι τα ολοκληρωτικά καθεστώτα που υπονόμευσαν τη δημοκρατία και την ειρήνη, συνθέτοντας το σκηνικό που σημάδεψε τον κόσμο τις επόμενες γενιές, βασίστηκαν στο περιοριστικό σύστημα αξιών των θρησκευτικών κανόνων, ως μέθοδο ελέγχου του πληθυσμού. Στις νουβέλες της Yourcenar, οι ήρωες τελικά απελευθερώνονται, έστω και αν το τίμημα υπήρξε βαρύ. Όπως και στο "Αδριανού Απομνημονεύματα", που προσωπικά θεωρώ το ανώτερό της έργο, οι αφηγήσεις είναι προσωποκεντρικές, και οι ήρωες μοιάζουν να μας απευθύνονται σχεδόν ακούγοντας τη φωνή τους. Η διαδικασία αποτίναξης του ατομικού τους ζυγού, εκκινεί από μία κατάδυση στο είναι τους και ολοκληρώνεται με την προσωπική τους κατάθεση και ανάδυση στο κοινωνικό γίγνεσθαι που τους περιβάλλει. #Margeurite Yourcenar#Αλέξης και η Χαριστική Βολή#Εκδόσεις Πατάκη