Laszlo Krasznahorkai: Πάει και το Φραντζολάκι, Εκδόσεις Πόλις

από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου

Τον νομπελίστα πλέον Laszlo Krasznahorkai, ή θα τον αγαπήσουν μέχρι τρέλας οι αναγνώστες, ή θα τον βαρεθούν μέχρι αηδίας. Αν τυχόν δεν τον αντέξουν πάντως, θα είναι γιατί σε όλα τα βιβλία του, τα οποία έχουν περίπου την ίδια έκταση, δε θα συναντήσουν πουθενά τελείες, εκτός από τη μία και μοναδική στο τέλος. 

Η απουσία παραγράφων, ξεχωριστών περιόδων και τελειών, εκτός του ότι αποτελεί το συγγραφικό μοτίβο του Krasznahorkai, συμβάλλει με τη σειρά του στη σάτιρα, που διακρίνει το έργο του. Φανταστείτε μια σειρά αφηγητών που τοποθετούν απέναντί τους γνωστούς και άγνωστους και τους εξιστορούν με λεπτομέρειες και ακρίβεια χειρουργική, όλα όσα συνέβησαν σε μια παράσταση τσίρκου, μην αφήνοντάς τους να αναπνεύσουν μέχρι να τελειώσουν όσα θέλουν να πουν, ενώ οι ακροατές τους τους ακούνε χωρίς την παραμικρή διαμαρτυρία για την απουσία διαλείμματος. Είναι κάπως παράδοξο...

Αποδομώντας τους κανόνες της κλασικής σύνταξης, με τον έμμεσο και τον άμεσο λόγο να βαδίζουν μαζί, τα κείμενα του Krasznahorkai απαιτούν συγκέντρωση, προκειμένου να μη χαθεί η εξέλιξη της πλοκής μέσα από την εναλλαγή των αφηγητών. 

Μέσα από τον παραληρηματικό θεατρικό λόγο του συγγραφέα, παρακολουθούμε για ακόμα μία φορά (το είχαμε δει και στην επιστροφή του βαρόνου Βένκχαιμ, που αναφέρεται και μέσα στις σελίδες του παρόντος βιβλίου), τον προβληματισμό του Krasznahorkai για την πολιτική κατάσταση της βαθιά συντηρητικής Ορμπανικής Ουγγαρίας. Δεν είναι τυχαίο, ότι όταν ο Όρμπαν συνεχάρη τον συγγραφέα για το βραβείο Νόμπελ που κέρδισε πρόσφατα, ο τελευταίος έσπευσε να δηλώσει ότι διαφωνούσε ανέκαθεν και θα συνεχίσει να διαφωνεί με τις πολιτικές του και ότι πάντοτε λειτουργούσε αυτόνομα χωρίς να τον στηρίζει κανείς. 

Οι ήρωες που συνωστίζονται στο βιβλίο αυτό, στο σπίτι του ενενηνταενάχρονου Γιόζι Κάντα, ζητώντας του να αναλάβει τη βασιλεία στην Ουγγαρία, γνωρίζοντας τη γαλαζοαίματη καταγωγή του, την οποία εκείνος ματαίως προσπαθεί να κρύψει, καθώς έχει μεγαλώσει πολύ όπως λέει και δε θέλει πια να ασχοληθεί με την πολιτική, είναι ίσως το πιο αιχμηρό κοινωνικό σχόλιο του έργου...Φανταχτεροί ιππότες, διανοούμενοι, συγγραφείς, κόσμος απλός και άσημος, λειτουργοί όλων των επαγγελμάτων από τα πιο κοινά μέχρι τα πιο απίθανα, αιθεροβάμονες βασιλόφρονοι αλλά και επίδοξοι τρομοκράτες παρελαύνουν μέσα στο σπίτι του Γιόζι Κάντα παρακαλώντας τον να σώσει τη χώρα...Γιατί η σύγχρονη Ουγγαρία, αναπολεί ακόμα σύμφωνα με τον συγγραφέα το βασιλικό της παρελθόν, επιθυμεί και αν το μπορούσε, θα ξεκλείδωνε από το σκονισμένο χρονοντούλαπο της ιστορίας ακόμα και τα λείψανα των γαλαζοαίματων βασιλιάδων και θα τους παραχωρούσε τα σκήπτρα της εξουσίας. Η αντίσταση ακόμα και απέναντι στην Ορμπανική λαίλαπα, γίνεται αντιληπτή μέσα από την αναζήτηση ακόμα σκληρότερου συντηρητισμού, και αυτό ίσως είναι το πιο δυσοίωνο μήνυμα του νέου βιβλίου του Krasznahorkai, που διακωμωδείται  μέσα από την πάντα καυστική του σάτιρα. Γιατί το καλό με τη σάτιρα είναι το γέλιο, αλλά το κακό είναι πως γελάμε με τα χάλια μας...

Παραθέτω απόσπασμα από το ''Πάει και το Φραντζολάκι'', όπου ακραίες οργανώσεις συνομιλούν με το φάντασμα της μοναρχίας, εκπέμποντας εθνικιστικές κορώνες, συντονισμένες με υπερσύγχρονα εξοπλιστικά συστήματα, τα οποία απαριθμούνται με υπερηφάνεια ως απόδειξη ετοιμότητας ανά πάσα στιγμή...

...''κατάφερε να ξεστομίσει ύστερα, οπότε του εξήγησαν ότι είχαν εκεί αποθηκευμένα απ'όλα, τα πάντα, κι αυτή τη φορά τον πλησίασε από δεξιά ο Πάιρ και άρχισε να απαριθμεί και να του δείχνει ότι αυτά είναι πολυβόλα, τουφέκια εφόδου, εκείνα πιστόλια κάθε είδους, τουφέκια ελεύθερου σκοπευτή, πίσω εκεί βλέπετε χειροβομβίδες στις πιο σύγχρονες εκδοχές τους, αλλά όπως βλέπετε, δεν περιφρονούμε ούτε και τα παλαιότερα αντικείμενα, νάρκες που μπορούν εύκολα να ενεργοποιηθούν, διάφοροι πύραυλοι μικρού βεληνεκούς, αλλά έχουμε σε εκτίμηση και τα Μαξίμ, παραδείγματος χάριν προμηθευτήκαμε και επιδιορθώσαμε πάνω από τριάντα πολυβόλα Μαξίμ, ορίστε, θείε Γιόζι, ναι, αλλά εδώ, κοίταξε ένα γύρο εκείνος με κατεβασμένα μούτρα και άνοιξε απελπισμένος διάπλατα τα χέρια του, αυτό εδώ δεν είναι μουσείο!, ναι, απάντησε πρόθυμα ο Πάιρ, ηρεμήστε, θείε Γιόζι, αυτό εδώ δεν είναι παρά μια έκθεση, δεν έχουμε μόνο εκατοντάδες, αλλά πολλές χιλιάδες όπλα και πλήθος πυρομαχικών, αλλά φυσικά δε χωρούσαν όλα εδώαυτά εδώ τα φέραμε ειδικά για σας, και τα τακτοποιήσαμε για να δείτε ότι εμείς είμαστε έτοιμοι, η παλινόρθωση της μοναρχίας ουσιαστικά δεν είναι παρά ζήτημα χρόνου, και μάλιστα πολύ σύντομου χρόνου, οι κρατικές αμυντικές δυνάμεις έχουν σε τέτοιο βαθμό διαβρωθεί, έχουν τόσο πολύ απαξιωθεί, ώστε δε θα προλάβουν να πουν ούτε όπα, κι εμείς θα τους κάνουμε το όπα όπα, ετοιμάζεται ακριβές σχέδιο για το πού βρίσκονται τα πιο αδύναμα σημεία της σημερινής κυβέρνησης, όπως τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, οι τηλεοράσεις και τα ραδιόφωνα, το νερό, το φυσικό αέριο, οι αποθήκες καύσιμης ύλης, η Ουγγρική Εταιρεία Πετρελαίου και Αερίου ΑΕ, τα Ουγγρικά Εργοστάσια Ηλεκτρισμού ΑΕ, το Υπουργείο Αμύνης, το Αντιτρομοκρατικό Κέντρο, η Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Βουδαπέστης και τα στρατόπεδα και τα αεροδρόμια, δεν θα τα απαριθμήσω όλα, ετοιμάζεται, ετοιμάζεται λεπτομερώς το σχέδιο, και εκτός απο μας κανείς άλλος δε γνωρίζει το παραμικρό για αυτό, και κυρίως γι'αυτά εδώ, και με μια πλατιά κίνηση έδειξε γύρω του, όχι, δήλωσε τότε εκείνος, αφού τώρα πια κατάφερε να συνέλθει κάπως,...''