Joseph Roth: Περλέφτερ η ιστορία ενός αστού, Εκδόσεις Άγρα

2022-12-11

από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου

Το έργο αυτό, παρέμεινε ανέκδοτο όσο βρισκόταν στη ζωή ο υμνητής της πτώσης της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας, ο επιστήθιος φίλος του επίσης εβραικής καταγωγής και κορυφαίου Στέφαν Τσβάιχ. Το μυθιστόρημα Περλέφτερ, το οποίο παρέμεινε ημιτελές, ανακαλύφθηκε το 1978, δηλαδή σαράντα χρόνια αφού είχε πεθάνει ο Joseph Roth.

Αν και από τη μέση προς το τέλος του βιβλίου, παρακολουθούμε να ξετυλίγονται τα πορτρέτα μιας πλούσιας και ετερόκλητης πινακοθήκης προσώπων, ο καμβάς πάνω στον οποίο υφαίνεται η εξιστόρηση της ζωής όλων αυτών των ανθρώπων, παραμένει ο Περλέφτερ. Ως προς το ύφος του έργου, αξίζει να αναφερθεί, η ασύλληπτα οξυδερκής λογοτεχνική γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Roth, η οποία αν και είναι λιτή και απλή, χαρακτηρίζεται από τέτοια δεξιοτεχνία που ίσως, μόνο κάποιος μαθηματικός τύπος να μπορούσε να φέρει στο φως όλες εκείνες τις συνιστώσες από τις οποίες απαρτίζεται. Η λογοτεχνική γλώσσα του Joseph Roth, συνιστά από μόνη της λογοτεχνικό φαινόμενο, αρκεί κανείς να μελετήσει όλα του τα έργα...Κανένας άλλος συγγραφέας, δεν κατορθώνει να συνδέει τόσο άρρηκτα το ύφος με την πλοκή, σε σημείο να δημιουργεί ήρωες τόσο διαχρονικούς, ικανούς να αποτελούν αειθαλή σημεία αναφοράς μέσα στο χρόνο. 

Ο Περλέφτερ, θυμίζει σε αρκετά σημεία, τον Harpagon στο Φιλάργυρο του Μολιέρου. Πρόκειται για μια περσόνα, που ακριβώς όπως υποδεικνύει και το εξώφυλλο του βιβλίου, έχει μια μορφή πτυσσόμενη...

Ουσιαστικά είναι ένας άνθρωπος χωρίς χρώμα, ή μάλλον με σβησμένη την ατομική του ταυτότητα, ένα χωνευτήρι ιδεών και εκφράσεων, που δε διαθέτει δική του προσωπική σφραγίδα, έτσι ώστε να είναι αρεστός σε όσο το δυνατόν περισσότερους. 

Δε μπορεί να αγαπήσει, να μισήσει, γιατί όλα αυτά απαιτούν ψυχή και η δική του ψυχή βρίσκεται κάπου στα βάθη της ύπαρξής του απενεργοποιημένη. Ο Περλέφτερ, είναι εξαιρετικά επίκαιρος. Τα πάει καλά με όλα τα καθεστώτα, τη μοναρχία ή τη δημοκρατία, μονάχα τρέμει κάθε είδους επανάσταση, οτιδήποτε θα μπορούσε να διαταράξει την επιτυχία της ουδετερότητάς του, η οποία αποτελεί αυτοσκοπό στη ζωή του, και φροντίζει να τη διαφυλάσσει σαν το πιο ιερό κειμήλιο. 

Ο χαρακτήρας του Περλέφτερ, παραμένει επίκαιρος μέσα στο χρόνο, γιατί καμία ιστορική εποχή δε μπόρεσε ποτέ να απαλλαγεί από καιροσκόπους και μικροπρεπείς υποκριτές. Είναι πανέτοιμος για οποιοδήποτε συμβιβασμό, αρκεί αυτός να υπόσχεται τη διατήρηση των κεκτημένων του. Ο Περλέφτερ θα μπορούσε να είναι άνετα ένας από εκείνους που υποστήριξαν το Χίτλερ και το καθεστώς του, από εκείνους που θα πουλούσαν με ευκολία της ετοιμόρροπη δημοκρατία της Βαιμάρης, στο όνομα κάποιου οφέλους, ένα από τα αναρίθμητα γρανάζια μιας πολιτικής εξουσίας, που πράττει κατ'επίφαση και θέτει το συλλογικό καλό αλλά και όλες τις ανθρώπινες αξίες υπό διαπραγμάτευση, όταν στην άλλη πλευρά της ζυγαριάς βρίσκεται το προσωπικό κέρδος. 

Κατανοεί κανείς με ευκολία, γιατί ο Περλέφτερ παραμένει πάντα τόσο θλιβερά επίκαιρος...

Αυτό που αναγάγει το Joseph Roth σε ξεχωριστή προσωπικότητα πέρα από κλασικό διανοητή και συγγραφέα, είναι το γεγονός ότι παρά το ότι ως Εβραίος φοβόταν απίστευτα την πτώση της αυστροουγγρικής κοινότητας, γιατί μέσα στο πλαίσιο ενός έθνους-κράτους θα καλείτο να αποδεικνύει την ταυτότητά του, τη στιγμή που η εβραική ταυτότητα δεν ήταν αποδεκτή σε κανένα πλαίσιο, ωστόσο, δεν εξιδανικεύει τον κόσμο αυτό που χάνεται και που ο ίδιος έτρεμε στη θέα του χαμού του...

Μπορεί να φαίνεται δύσπιστος απέναντι στη νεωτερικότητα, όμως δε χαρίζεται όταν πρόκειται να φέρει στο φως τα στοιχεία εκφασισμού που στάθηκαν ικανά για την πιο καταστροφική περίοδο στην ιστορία της Ευρώπης.

''...Ήταν οι γιοι του Κόμματος Μετριοπαθών Φιλελευθέρων, κατά συνέπεια δεν είχαν πολιτικές πεποιθήσεις. Οι νέοι, που δυσκολεύονται στη ζωή, γίνονται ριζοσπάστες. Οι δυσκολίες και τα εμπόδια τους σπρώχνουν να θεωρήσουν κάποιο πολιτικό σύστημα υπεύθυνο για τις προσωπικές ατυχίες τους. Μα ετούτοι οι νεαροί καλοπερνούσαν τόσο που όλες οι πολιτικές απόψεις ήταν γι'αυτούς αδιάφορες. Ήταν, λοιπόν, το μέλλον του Κόμματος Μετριοπαθών. Έίναι λάθος να πιστεύει κανείς ότι τα μετριοπαθή κόμματα όλων των χωρών δεν έχουν μέλλον. Όσο υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να επιτρέπουν στον εαυτό τους την πολυτέλεια της αδιαφορίας θα υπάρχουν και άνθρωποι μετριοπαθείς...΄΄

Υλοποιήθηκε από τη Webnode
Δημιουργήστε δωρεάν ιστοσελίδα!