Joseph Roth: Ο τυφλός καθρέφτης, Εκδόσεις Κριτική

2022-11-20

από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου

Σε αυτό το έργο, ο πλέον αγαπημένος μου συγγραφέας, αφηγείται την ιστορία δύο διαφορετικών προσώπων, που προσπαθούν να εστιάσουν στην ατομική τους ταυτότητα, μέσα σε ένα πλαίσιο που επιβάλλει την ουδετερότητα των ανθρώπων απέναντι στο εγώ τους. Το πλαίσιο αυτό, δεν είναι άλλο από την περίοδο του μεσοπολέμου. 

Ο Γιόζεφ Ρόθ, συμπονάει και συμπάσχει με τους ήρωές του όσο λίγοι. Κι αυτό, γιατί προσέχει και αφουγκράζεται τις αντιδράσεις, τις φυσικές κλίσεις και τις στιγμές τους, εύστοχα και συμπεριληπτικά. Στέκεται δίπλα τους και όχι απέναντί τους. Ακούει τις σκέψεις τους, μέχρι και την ανάσα τους. Κι αυτό πολύ δύσκολα το συναντάει κανείς αλλού. Ο Ροθ, κατορθώνει να αφηγείται με ευαισθησία τις ιστορίες ανθρώπων που αναζητούν μια ατομική πατρίδα, μέσα στη μεγάλη πατρίδα...

''...Καινούργια σκίτσα του Έρνστ και μια νέα γυναίκα που περπατάει σε μοναχικό μονοπάτι ανάμεσα σε μελαγχολικά ανθισμένα λιβάδια έβαλε εκεί μέσα η Φίνι....Ήταν μια πατρίδα στην καρδιά του σπιτιού, μια μυστική πατρίδα που έκρυβε και κρυβόταν, που αγαπούσε κι αγαπιόταν, κλειδωμένη και καλοσυνάτη.''

Μια μυστική πατρίδα άλλωστε, σαν αυτή που ονειρεύονται και οι ήρωες του συγγραφέα στον τυφλό καθρέφτη, προσδοκούσε και ο Γιόζεφ Ροθ, στο ταξίδι της ζωής του, που δεν ήταν άλλο από μία ατέρμονη φυγή. Μία φυγή από την επιταγή προσδιορισμού της εβραικής του ταυτότητας, μίας ταυτότητας για την οποία την περίοδο του μεσοπολέμου, δεν προοιωνιζόταν καμία πατρίδα. 

Οι δύο ήρωες του Ροθ, μέσα από τις δύο ξεχωριστές νουβέλες που συναντούμε στον τυφλό καθρέφτη, φέρνουν στο νου αρκετά, τα λίγο κατοπινά από αυτό έργα της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, Αλέξης και η χαριστική βολή, που γράφτηκαν το 1929 και 1939 αντίστοιχα. Και εκεί όπως και στον τυφλό καθρέφτη του Γιόζεφ Ροθ (1925 η πρώτη έκδοση), οι χαρακτήρες αναζητούν τα ίχνη της ταυτότητάς τους, έξω από το ασφυκτικό σκηνικό του πολέμου, που έχει σβήσει και παγώσει την ατομική τους υπόσταση. Οι προσωπικότητες αναδίδουν κλειστοφοβικό άρωμα, κάτω από το οποίο βρίσκεται θαμμένη η παιδικότητα για την οποία δεν πρόλαβε να βρεθεί καταφύγιο έκφρασης. Ο Γιόζεφ Ροθ είναι συγκλονιστικός, γιατί γράφει με το χρώμα των παιδικών αναμνήσεων που παραμένουν αμόλυντες...

Αν η Φίνι, η ηρωίδα της πρώτης νουβέλας του Γιόζεφ Ροθ που περιλαμβάνεται στον 'τυφλό καθρέφτη', οδηγεί τη ζωή της σε αδιέξοδο, μέσα στην απόπειρά της να υπάρξει, να σκιρτήσει έξω από το σιδερένιο και μικροαστικό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει, ο ήρωας της δεύτερης ιστορίας, ένας μοναχικός περιπλανώμενος παρατηρητής, επιλέγει την επιβίωση, με μία απόφαση ανατρεπτική.

Και οι δύο ήρωες του Ροθ, νοσταλγούν τη ζωή που δε γνώρισαν, καλούνται να ανακαλύψουν τον εαυτό τους μέσα από τις μίζερες οπτικές που τους επιβλήθηκαν σα συνθήκη. 

''Στο κουπέ ένιωσα πως είχα χρέος να κλάψω. Γέλασα όμως, είδα έναν βοσκό στο χωράφι να χτυπάει το σκύλο του, έναν φύλακα της γραμμής να στέκεται προσοχή με το σήμα του στο χέρι, τη γυναίκα του ν'απλώνει τη μπουγάδα κι ένα μικρό κάρο να κλυδωνίζεται σε κάποιον αγροτικό δρόμο. H ζωή είναι πολύ σημαντική! γέλασα. Πολύ σημαντική! Και πήγα στη Νέα Υόρκη.''

Υλοποιήθηκε από τη Webnode
Δημιουργήστε δωρεάν ιστοσελίδα!