Γιώργος Ανδρίτσος: Κινηματογράφος και ιστορία, η κατοχή και η αντίσταση στις ελληνικές ταινίες μυθοπλασίας μεγάλου μήκους από το 1945 μέχρι το 1981, εκδόσεις ΚΨΜ

από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου

Ο Γιώργος Ανδρίτσος, ένας άνθρωπος που είναι τιμή μου να γνωρίζω προσωπικά τόσο για το ήθος του όσο και για την πρόδηλη αφοσίωσή του στο επιστημονικό του πεδίο, χάρισε στους αναγνώστες μία μελέτη όχι μόνο πρωτότυπη ως προς τη θεματική με την οποία καταπιάνεται, αλλά και ιστορική. 

Το βιβλίο "Κινηματογράφος και ιστορία, η κατοχή και η αντίσταση στις ελληνικές ταινίες μυθοπλασίας μεγάλου μήκους από το 1945 μέχρι το 1981", είναι πρωτίστως μία ιστορική μελέτη, ακριβώς γιατί αναφέρεται στα γεγονότα τόσο τα ιστορικά όσο και σε αυτά που αφορούν την πρόσληψη και νοηματοδότηση των παραστάσεων από το κοινό, εργαλείο χρήσιμο για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο διαμορφώθηκε το πνεύμα μίας εποχής. Η προσέγγιση του Γιώργου είναι ρεαλιστική και καθόλου εμπαθής. Με άλλα λόγια είναι επιστημονική, και θα μπορούσε να χρησιμεύσει και σαν εγχειρίδιο διδασκαλίας της νεότερης και σύγχρονης ελληνικής ιστορίας στα σχολεία. Αν δηλαδή γινόταν στόχος κάποτε, τα σχολικά εγχειρίδια να είναι λιγότερο στείρα και περισσότερο ελκυστικά, το βιβλίο αυτό μέσα από την αναφορά στον κινηματογράφο και την ιστορία πίσω από αυτόν, με βεβαιότητα θα γεννούσε το ενδιαφέρον να μελετηθεί λιγότερο επιφανειακά ένα κομμάτι της συλλογικής μνήμης, που ακόμα και σήμερα το σημάδι που άφησε και οι επιπτώσεις του, είναι παραπάνω από εμφανείς τόσο στον κοινωνικό όσο και στον πολιτικό πυρήνα. Ο απόηχος του διχασμού του ελληνικού εμφυλίου, του πρώτου ψυχροπολεμικού σκηνικού που εγκαινίασε την εποχή του ελληνικού "μακαρθισμού", αποτελεί μία από τις βιαιότερες και πολιτικά φορτισμένες περιόδους του ελληνικού βίου, που χρωμάτισαν το πολιτικό πρόσημο των κατοπινών δεκαετιών, κατασκευάζοντας την ιδεολογική ταυτότητα του τόπου. Ο αναγκαστικός νόμος 509 του 1947, είχε ολέθριες συνέπειες για πολλά χρόνια, όχι μόνο ως προς την περιστολή των ατομικών ελευθεριών, αλλά και λόγω του ότι η στρατευμένη κινηματογραφική παραγωγή για πάρα πολλά χρόνια, μεθόδευσε μία συγκεκριμένη ιδεολογική πρόσληψη στο κοινό, την οποία ο συγγραφέας προσπαθεί να ανιχνεύσει μέσα από ερωτήματα και όχι βεβαιότητες, προσπαθεί να ξεφλουδίσει προσεκτικά το περίβλημα του σκότους που καλύπτει το σημαινόμενο ενός κοινού που ανήκει στο παρελθόν. Όπως πολύ σωστά αναφέρει ο συγγραφέας, το σημαίνον που είναι μία ελληνική ταινία της δεκαετίας του 1950 για παράδειγμα, δε μπορεί να ερμηνευθεί σήμερα με τον τρόπο που ερμηνευόταν όταν πρωτοπροβλήθηκε στα θέατρα της πεντάρας. Και αυτό γιατί οι εποχές είναι διαφορετικές. Ωστόσο, η προσπάθεια να ανιχνευθεί ένας παλμός αναφορικά με το αίσθημα της πρόσληψης των ταινιών από το ευρύτερο κοινό τότε, γίνεται εφικτός με επιτυχία από την έρευνα αυτή. Το βιβλίο "Κινηματογράφος και ιστορία", καταλογογραφεί πλήθος ελληνικών ταινιών, άλλων γνωστών και άλλων όχι τόσο. Μάλιστα προκαλεί τον αναγνώστη να γίνει κι εκείνος θεατής ξανά ταινιών που είδε και ταινιών που θα ψάξει να τις δει, σκηνοθετώντας κατά κάποιον τρόπο την ατομική του εμπειρία, μέσα από ένα πείραμα με μοναδική σταθερά στο πέρασμα του χρόνου, την ίδια την ταινία...Ο Γιώργος Ανδρίτσος, γράφει για την ιστορία του κινηματογράφου με επιστημονικότητα και όχι εκθέτοντας απλά απόψεις, όπως συνηθίζεται από άλλους maitre του είδους...