Γιόκο Ογκάουα: Η αστυνομία της μνήμης, Εκδόσεις Πατάκη
από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου
Προέρχεται από την Ιαπωνία, μια χώρα με βαθιά λογοτεχνική παράδοση, κορυφαία λογοτεχνικά ονόματα παγκοσμίως γνωστά, και με το στοιχείο της στωικότητας να συνεχίζει να διαπνέει τον εκβιομηχανισμένο κόσμο της. Ο λόγος για τη συγγραφέα Γιόκο Ογκάουα, που με το έργο της 'Η αστυνομία της μνήμης', στηλιτεύει με έμμεσο τρόπο τους σκοτεινούς κρατικούς μηχανισμούς παρακολούθησης και επιτήρησης.
Το ύφος γραφής της, μου θύμισε έντονα το 'Εμείς' του Γιεβγκένι Ζαμιάτιν. Υπάρχει μια διαρκής αίσθηση τελεολογίας, ενώ η αστυνομία της μνήμης, υπεύθυνη για τη σύλληψη όλων εκείνων που προσκολλημένοι στις αναμνήσεις τους, αδυνατούν να ξεχάσουν οριστικά αντικείμενα που σταδιακά χάνονται το ένα μετά το άλλο, έχει έντονες ομοιότητες με το Μονοκράτος του Ζαμιάτιν, που φιλοδοξεί να επιφέρει τον απόλυτο ορθολογισμό και σε μη γήινα όντα...
Το μυστηριακό και στωικό στυλ που αποπνέει το βιβλίο, και η πνευματικότητα μιας πιο άυλης μορφής ζωής, που σχετίζεται περισσότερο με την ψυχή και λιγότερο με το σώμα και την ύλη, μαρτυρούν ομοιότητες και με το έργο 'Η Κλάρα και ο ήλιος', του Καζούο Ισιγκούρο. Παρόλα αυτά, η πρωτοτυπία της συγγραφέα παραμένει μοναδική και η ποιότητα του έργου της αδιαμφισβήτητη.
Στο κορυφαίο έργο της Γιόκο Ογκάουα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη σε τρίτη έκδοση, ερχόμαστε σε επαφή και με τη μέθοδο της εγκιβωτισμένης αφήγησης, ή αλλιώς του mise en abyme, όπως ονομάστηκε από τον κορυφαίο Αντρέ Ζίντ. Πρόκειται για μία παράθεση αφήγησης εντός της κύριας αφήγησης, η οποία με τη σειρά της διευκολύνει την εξέλιξη της πλοκής, λειτουργώντας σε πλήρη συνέργεια.
Πράγματι, η αφηγήτρια η οποία είναι μία νεαρή συγγραφέας, ανακαλύπτοντας ότι ο επιμελητής της κινδυνεύει να συλληφθεί και να εξαφανιστεί, αποφασίζει σε συμφωνία μαζί του, να τον κρύψει με τέτοιο τρόπο, όπου εκείνος θα ζει μια σχεδόν παράλληλη μυστική ζωή, ενώ η ύπαρξή του για τον κόσμο θα αγνοείται...Και ενώ όλα τα αντικείμενα και οι άνθρωποι σιγά σιγά εξαφανίζονται, η νεαρή συγγραφέας και ο επιμελητής της θα βρουν καταφύγιο στη λογοτεχνία και τις λέξεις. Τί θα συμβεί όμως όταν θα αρχίσουν να εξαφανίζονται και τα βιβλία; Ως πού θα μπορέσει να συνεχιστεί η ζωή;, μέχρι ποιο σημείο μπορεί η απώλεια να είναι βιώσιμη; Ως πού μπορεί να συνεχίσει κανείς με την ολοένα και μεγαλύτερη αυξανόμενη λήθη;
''Είναι αλήθεια, το ξέρω πως υπάρχουν περισσότερα κενά στο νησί απ'όσα υπήρχαν κάποτε. Όταν ήμουν παιδί, όλο ο τόπος έμοιαζε...πώς να το πω...πολύ πιο πλήρης, πολύ πιο αληθινός. Αλλά καθώς τα πράγματα άρχισαν να γίνονται πιο αδύναμα, να γεμίζουν τρύπες, η καρδιά μου έγινε αδύναμη και αυτή, εξασθένισε κατά κάποιο τρόπο. Φαντάζομαι έτσι διατηρείται μια ισορροπία. Αλλά ακόμα κι όταν η ισορροπία αρχίζει να καταρρέει, κάτι απομένει. Γι' αυτό δεν πρέπει να ανησυχείς''.