Φερνάντα Μελτσόρ: Η εποχή των τυφώνων, εκδόσεις Δώμα

από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου

Είχα τη χαρά πρόσφατα, να βρεθώ στην παρουσίαση της πιο πολυσυζητημένης φωνής του Μεξικού, της Φερνάντα Μελτσόρ. 

Η εποχή των τυφώνων, ένα ακόμα δείγμα μαγικού ρεαλισμού από μια λατινοαμερικάνικη χώρα, περιστρέφεται γύρω από την εξιστόρηση του φονικού, της μάγισσας της περιοχής Λα Ματόσα. Παρακολουθούμε να ξεδιπλώνονται μπροστά μας οι φρικιαστικές ζωές των ηρώων, που φωτίζουν αργά αργά, τα γεγονότα που προηγήθηκαν του φονικού. Η Μελτσόρ, μας βυθίζει σε ένα ανήλιαγο, απρόβλεπτα σκοτεινό σκηνικό, από όπου δε φαίνεται πουθενά να υπάρχει έξοδος κινδύνου. 

Οι περιγραφές της Μελτσόρ είναι πυκνές σχεδόν χωρίς ανάσα, κάπως σαν του Krasznahorkai. Όμως η γλώσσα της είναι σκληρή, μόνιμα αισχρή και ρεαλιστικά προκλητική. Αναρωτιόμουν αν θα μπορούσε να περάσει το μήνυμα της κραυγής απόγνωσης από όλο αυτό το φαινόμενο του machismo, που πλήττει το Μεξικό και άλλες χώρες με παρόμοιες παραδόσεις και κουλτούρα, αν η γλώσσα που χρησιμοποιεί, δεν ήταν τόσο αισχρή. Σχεδόν δεν υπάρχει διάλειμμα από το τρενάκι αυτό του τρόμου, στο οποίο επιβιβάζει η Μελτσόρ τους αναγνώστες της, μέχρι το τέλος της αφήγησης. Φόνοι, βιασμοί, σάπιες σχέσεις γονιών με τα ίδια τους τα παιδιά, σκληρότητα και φθόνος απέναντι στη γυναικεία φύση, όχι μόνο από άντρες, αλλά και από τις ίδιες τις γυναίκες, που έχουν μάθει να αναπαράγουν πολύ πιο πειστικά από τους άνδρες τα πατριαρχικά πρότυπα, ομοφυλοφιλικές σχέσεις που διαχωρίζονται ανάμεσα σε εκείνες του "επιβήτορα" και εκείνες του ομοφυλόφιλου, παρελαύνουν μέσα από σκηνικά αδιάκοπης σκληρότητας. 

Υπάρχει τελικά λόγος για όλες αυτές τις ωμές περιγραφές χωρίς διάλειμμα; Στην περίπτωση της Μελτσόρ υπάρχει αιτία. Λειτουργούν σαν μια γροθιά στο στομάχι από την οποία ο αναγνώστης δε συνέρχεται ποτέ...όσο προχωρά τις σελίδες "λαβώνεται" περισσότερο. Και αυτό ακριβώς επιδιώκει η συγγραφέας, να αφυπνίσει μέσα από την τόσο άκομψη και ωμή περιγραφή των εικόνων της. Πότε σταματά ο εφιάλτης; Υπάρχει εκείνο το μικρό φως μέσα στο σκοτάδι που υποσχέθηκε το οπισθόφυλλο; Υπάρχει. Αλλά μόνο στο τέλος, στην τελευταία παράγραφο, σαν προτροπή εξόδου από το βάλτο, από την τρύπα αυτή του σκοταδιού. Η Μελτσόρ αναδεικνύει μια πολύ άσχημη πλευρά του Μεξικού, καθόλου εξωτική, ακριβώς με τον τρόπο που το κάνει και ο Fiston Mwanza Muzila, για το Κονγκό, στο Τραμ 83...Η νεκρή μάγισσα που κοιτά μακάρια μέσα από το νερό, σαν μάσκα βγαλμένη από θέατρο Νο, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ήταν άντρας. Οι θρύλοι δίνουν και παίρνουν. Οι προκαταλήψεις των ηρώων συνθέτουν την αφήγηση γύρω από το πτώμα. Οι αφηγήσεις αυτές έχουν περισσότερο νόημα από την αποκάλυψη του δράστη. Γιατί τονίζουν την αναπόδραστη εγκληματικότητα, που τροφοδοτείται από την κουλτούρα του machismo, και των βαθιά ριζωμένων προκαταλήψεων. Η Μελτσόρ σε κάθε περίπτωση υπογράφει ένα μικρό έπος.