Bernhard Schlink: 20ή Ιουλίου, Ένα επίκαιρο έργο, Εκδόσεις Κριτική

από τη Θέμιδα Παναγιωτοπούλου

Μερικά σύγχρονα έργα, σε εκπλήσσουν τόσο ευχάριστα, που θέλεις να τα διαβάσεις ξανά και ξανά...

Το συγκεκριμένο θεατρικό έργο, ανήκει στον Bernhard Schlink, που έγινε γνωστός από την παγκόσμια επιτυχία του "Διαβάζοντας στη Χάννα'', που μεταφράστηκε σε περισσότερες από 50 γλώσσες και μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με τον τίτλο 'Σφραγισμένα Χείλη', δίνοντας το Όσκαρ πρώτου γυναικείου ρόλου, στην Kate Winslet για την ερμηνεία της.

Στην 20ή Ιουλίου, ένα θεατρικό έργο με χαρακτήρες πέντε τελειόφοιτους, το δάσκαλό τους, έναν γέροντα (παππούς ενός τελειόφοιτου), και ένα πολιτικό ενός ακροδεξιού κόμματος, γινόμαστε μάρτυρες ενός διανοητικού-ψυχολογικού 'παιχνιδιού', που εξετάζει τα όρια της δημοκρατίας και της δημοκρατικής στάσης, μέχρι πού μπορούμε να φτάσουμε για να στηρίξουμε ένα ιδανικό που θεωρούμε ιερό...Θα σημείωνα επίσης, ότι το βιβλίο εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να υποστηρίξουμε ιδανικά και αξίες που απειλούνται, ή τίθενται υπό αμφισβήτηση, καταρρίπτοντας το κλισέ της παθητικής στάσης, προβάλλοντας την ανάγκη για δράση με κάθε τρόπο, όταν το τίμημα είναι η υπεράσπιση της δημοκρατίας. 

Ρίχνοντας μια ματιά στο σύγχρονο πολιτικό περιβάλλον και τις πρόσφατες εξελίξεις στη Γερμανία, συνειδητοποιεί κανείς γιατί το έργο του Bernharhd Schlink γίνεται τόσο επίκαιρο! Η 20ή Ιουλίου είναι ένα έργο που θα χαιρόμουν ιδιαίτερα να δω τη θεατρική του μεταφορά στην Ελλάδα.

Τί συμβαίνει όμως την 20ή Ιουλίου;

Πρόκειται για την τελευταία ημέρα των σχολείων στη Γερμανία, (ημέρα που συμπίπτει με την επέτειο της απόπειρας δολοφονίας του Χίτλερ στη Γερμανία το 1944)...Μία ημέρα πριν από την 20ή Ιουλίου, το κόμμα 'Γερμανική Δράση', κερδίζει ποσοστό 37% των ψήφων, δημιουργώντας εύλογα ερωτηματικά για το μέλλον της Γερμανίας, το ενδεχόμενο επιστροφής του αυταρχισμού, κατάλυσης της δημοκρατίας, ξυπνώντας μνήμες από το όχι και τόσο μακρινό ναζιστικό παρελθόν και την αδύναμη και πολύπαθη Δημοκρατία της Βαϊμάρης... 

Το ερώτημα που τίθεται στους σπουδαστές της σύγχρονης ιστορίας, είναι κατά πόσο θα έπρεπε να πάρουν το νόμο στα χέρια τους αν γνώριζαν ότι ο Χίτλερ θα μετεξελιχθεί στο πιο φρικιαστικό τέρας της ευρωπαϊκής ιστορίας; Αρκεί η κριτική και η υποστήριξη της δημοκρατίας εκ του ασφαλούς, όταν η τελευταία απειλείται άμεσα; Το έργο του Schlink, μια ωδή ενάντια στην παθητικότητα, φέρνει στο νου το κορυφαίο έργο του Αλμπέρτο Μοράβια "Οι αδιάφοροι'', που επιδεικνύει τον επισφαλή χαρακτήρα της αδιάφορης πολιτικής στάσης, που οδήγησε στη δικτατορία του Μουσολίνι...

Με μία πρόζα φρέσκια και σύγχρονη, που θυμίζει αρκετά την 'αξέχαστη χρονιά της αναρχίας', του Andre Kubiczek, πέντε νέοι βρίσκονται μπροστά σε μια επικείμενη αλλαγή, σε μια πρόκληση που αφορά μία απόφαση...μία απόφαση απρόβλεπτη που εκπλήσσει τον αναγνώστη και ιντριγκάρει την έναρξη κριτικής σκέψης και ουσιαστικού διαλόγου, πολύ μακριά από εφησυχασμούς και ευχολόγια. 

''Δεν θα πάω στην αστυνομία. Δε με νοιάζει καθόλου ο Πέτερς. Αλλά όταν θα τον ΄έχετε σκοτώσει και έρθει ο επόμενος χαρισματικός δεξιός-θα τον σκοτώσετε κι αυτόν; Και μετά τον επόμενο; Τί θα γίνει αν έρθει άλλος ένας κι ακόμα ένας, επειδή θα έχετε να κάνετε με ένα καινούργιο κομμάτι της Ιστορίας; Επειδή ύστερα από μερικές δεκαετίες δημοκρατίας έχουν πάλι σειρά μερικές δεκαετίες αυταρχισμού; Η δημοκρατία είναι κουραστική. Πρέπει να νοιαζόμαστε γι'αυτή, πρέπει να ψηφίζουμε, πρέπει να δεσμευόμαστε-στην κοινότητα, σε ένα κόμμα, στο συνδικάτο-, πρέπει να είμαστε υπομονετικοί, επειδή στη δημοκρατία δεν παίρνουμε άμεσες αποφάσεις, αλλά διαπραγματευόμαστε, πρέπει να ζούμε με συμβιβασμούς, άλλοτε καλούς, συχνά κακούς. Ύστερα από μερικά χρόνια οι άνθρωποι νιώθουν κουρασμένοι από όλα αυτά. Όταν έρθει τότε κάποιος και τους απαλλάξει από τις δυσκολίες της δημοκρατίας, αυτό τους αρέσει. Μου φαίνεται πως έχουμε φτάσει  σε αυτό το σημείο. Στην Ουγγαρία, στην Πολωνία, στην Αμερική, στην Αυστρία-κοιτάξτε όπου θέλετε, το μέλλον είναι αυταρχικό΄΄